2.2.2019

Kyesih komovuođâst (4. lovo algâ)


IV loho  Tuáhtár Polaris

1. Tuáhtár Polaris pargoost

Tuáhtár Polaris lâi eidu algâttâlmin pargopeeivis. Sun keejâi kalendersis. Iđedist sust lijjii uđđâ astronautij tiervâsvuottäärhistmeh. Onne sun poorgâi oovtâst komovuotkuávdáá pänituáhtáráin. Ehidispeeivi sunnust pänituáhtáráin ličij astronautij škovlim. Piäiván čahhii vala motomeh eres-uv pargoh, moh lijjii čokkâšum tommit.

Tuáhtár Polaris tieđij, et puoh astronauteh pollii tiervâsvuottäärhistmijn, veik suoi pänituáhtáráin iskáin leđe nuuvt ustevliih já nánnááh ko máhđulâš. Nube tááhust kale sun iberdij, mast taat palo šoodâi. Jyehi astronaut naaveer lâi peessâđ komovuotân, mut tohon ij kuássin vuolgâttuuččii kihheen tagarijd, kiäst ličij miiniigiin smavvâ vááduid. Snuolgânjunnijn-uv paasij enâmân. Sun muuštij oovtâ-uv tábáhtus, ko kiinii astronautijd ij vuolgâttum komovuotân tondiet ko suu perrust lâi lamaš joođoost čäcipuákku. Ij lam pyeri, et sun ličij puosâškuáttám komovuođâst. Mut nuuvt te keevâi, et taat astronaut ij finnimgin čäcipuáhu ige onnáá peeivigin lam tom puoccâm. Ij liijkágin veik tot lâi párnáitavdâ. Tuáhtárij pargon lâi ain toimâđ tuámárin já almottiđ, et kiinii peesâi máátkán - teikâ viärráámuu tááhust paasij Enâmân. Mut sunnuu mielâst ij Enâmist orodemgin mihheen hyenes čuávdusij lamaš. Mut kale suoi päinituáhtáráin láin kuohtuuh smietâdâm, maggaarsun tot ličij, jis komovuotân motomin pesâččij. Täälhân suoi porgáin siämmáá syergist já tuđháin astronautijd, nuuvt et kiitiätá mottoom peeivi. Mon kukken tot peivi talle jo lâi-uv, veik vistig sunnuu naharijn. 

Vádui kavnâm ij tiäđustkin lam tuáhtárist ige pänituáhtárist mihheen ilgâdvuođâid pic stuorrâ huolâ tast, et komovuođâst ij lam pääihi alne kihheen anemin huolâ astronautij tiervâsvuođâst. Jis tobbeen sattuuččij miinii, astronauteh kolgii jiejah mättiđ čuávdiđ puoh tiervâsvuotâčuolmâid-uv. Sij kolgii jiejah mättiđ ovdâmerkkân kiškođ paanijd, jis taggaar tooimân sattuuččij leđe tárbu. Já eidu taam pänekiškomtááiđu pänituáhtár koolgâi onne astronauttijd máttááttiđ.

Eidu tääl tuáhtár Polaris jurdâččij oovtâ astronaut, kote lâi váháš äigi tassaaš maccâm Enâmân kuhes komovuotâmäđhistis. Sust lâi lamaš viärráás eennâmtavdâ: kumeštâs, pyellee liške, lođâspohčâseh já čäcipáálu stuárusâžžân puttânâm jyelgih. Tääl onne taat astronaut puáđáččij suu kuuvl tiervâsvuottäärhistmân. Mon immâšin já omâsin tot oroigin, et kiinii puovtij jieijâs rähis planetist já aassâmsajestis puáccáđ. Mut nuuvt tot tuše lâi. Já mon iimâš tot lâigin, et muáddi peeivi ton maŋa ko viärráámuuh vääivih lijjii puárránškuáttám, astronauteh ain sárnuškuottii tast et sij halijdii maassâd komovuotân. Talle kale ko sij lijjii pyecceeh, ohtâgin ij halijdâm kuussân eres sajan ko pááikán. Eidu tien viärráámuu tiileest riššoost eellim-uv lâi ain väädis já varâlâš, ko vorrâsuonah paifakkist vijđánii lieggâ čääsi vaiguttâsâst. Maaŋgâs vaidii et sijjân šoddii jámálgâddâm já uáivijorgálduv tobdoh.

Mut ko tuáhtár puhelin čuojâi, sun ferttij sirdeđ jurduidis meddâl tiervâsvuottäärhistmijn. Eidu tääl komovuotâkuávdáást lijjii eres tiervâsvuotâhuolah. Sunjin lâi šoddâmin váhá suámálâš peivi, mut ijhân sun tast tiäđustkin vala tiättám maiden.

Vistig tuáhtárân sooitij pargee vuástáväldimist. Sun koijâdâlâi siisâ puohtum astronautkuáhtá persovntiäđuid. Mottoom suujâ tiet toh vailuu, veik näävt ij kuássin lamaš ovdil tábáhtum. Tuáhtár mielâst tot lâi suámálâš.

Mut siämmást sun hoksái: kale puohâi astronautij tiäđuh lijjii sii systeemist! Iä sist lamaš kiähkin omâs astronauteh! Saahâ ij tääl lamaš astronautijn ollágin pic kyevti omâs komovuothuáđđost. Mut nissoon vuástáväldimist ij adelâm piärán: pyecceiviäsust ij lam lope oovtâgin tipšođ, jis iä lamaš persovntiäđuh. Tuáhtár šuáhkádij já kočoi pyecceitipšoo moonnâđ keččâđ pyecceekuáhtá já siämmást iskâđ uážudiđ huáđđoi persovntiäduid-uv. Aainâs-uv noomâ já šoddâmääigi já čujottâs. Pyecceitáhádâsâst sun ij tuostâm nievdâđgin. Amahân te toh lijjii jyehi planettist jieijâs náál.

Tastoo ko sun lâi kiergânâm puhelimest, čuojâi suu pargoviste uksâkiällugis. Pyecceiauto vyeijee kuovlâlij siisâ:
- Addâgâs, tuáhtár! Lah-uv tun tietimin tast, kost já kiäin mii pyecceiauto lii joođoost? Munjin ij lah kihheen almottâm maiden.
- Jáá, jiem mun kale lah kuullâm maiden, et kihheen ličij paifakkist puáccám. Mondiet tun tom koijâdah?
- Na ko pyecceiauto lii lappum šiljoost. Mun kolgâččim tast tiettiđ, jis kiinii tain vuájá.
- Jiem mun kale tieđe. Mun jiem lah vuolgâttâm kiännán kuussân.
- Jáá, na tot lii kale iimâš. Kiisun te lii talle tain vyejilâm?
- Jiem kale tieđe. Koijâdah-uv vala tálualmast? Sunhân parga olgon šiljoost. Jis sun ličij maidnii huámmášâm?
- Na munba koijâdâm. Tuáivu mield tot auto ij lah suáládum. Mun jiem lam piejâm tom luukân.
- Na poorgâ nuuvt. Mun kuulâm tastoo, maht te kiävá.

Ko pyecceiauto vyeijee lâi moonnâm, oppeet čuojâi uksâsummer. Taan tove tobbeen lâi pyecceitipšoo. Sust eskin lijjii-uv saavah:
- Huáđđookyevtis lává lappum! sun čielgij sohâlume čoođâ.
- Lappum? Maid tun uáivildah "lappum"?
- Suoi iävá lamaš innig vistestis. Laasâ lâi áávus! Suoi lává vuálgám kiäinusis!
- Na vuoi hirmos! Sunnuu kalga tállân usâškyettiđ! Iäváhân suoi vissâ piergiittâl táválii ááimust aaibâs vala!
- Mun suáitám aainâs-uv professor Puáhináávlán já váruttâm suu, tuáhtár Polaris meridij.
Ige sun tiäđustkin puáhtám leđe vises tast, láin-uv huáđđookyevtis jo päikkimäđhistis komovuotân.


Muádi miinut keččin pyecceiauto vyeijee kaačâi maassâd:
- Tuáhtár Polaris, puáđi jotelávt! Tálualmai lii puáccám! Puáđáh-uv keččâđ, suu kalga tipšođ mahtnii.
- Nuuvt vâi? Mii vaaivijd sust lii?
- Mottoomlágán paifakkist puáttám mielâlihâttâs!
- Jáá, lii-uv sun uáinám teikâ feerim maidnii epitáválijd?

Tuáhtár kaačâi keččâđ Tálualmaa. Taat čuážui šiljoost čalmeh jurbâsin já vaaidij uáivis já čolmijdis.

Tuáhtár moonâi suu kuuvl já tuđhâškuođij.
- Sun lii hirmástum mastnii, čielgâsávt.
Tálualmai čuážui jienâjávuttáá ige finnim sänegin njälmistis. Sun tuše šuáhkádâlâi suámálávt.

Tuáhtár keejâi pirrâsis já ooinij pyecceiauto vuod sajestis.
_ Tiehân tot pyecceiauto lii, sun eeđâi Táluialmai.

Tálualmai nuáiguttij uáivis já viijmâg sárnuškuođij:
- Tot --, tot --- vuojij.
- Maid já kost vuojij?
- Tot-- vuojij. Jiešmeidlist šiiljon! Tast ij lam vyeijee ollágin!
Ko sun lâi tom muštâlâm te sun muttui vielgâdin muáđoinis já čokánij enâmân.
- Lah-uv tun meendu kuhháá piäiváduvvâst porgâm? tuáhtár koijâdij.

Tálualmai tuše puuštij uáivis. Siämmást sun čaaitij pyecceiauton. Já tuáhtár ooinij siämmáá ko sun-uv: auto vuolgij joton, murdettij ucánjáhháá jeđe orostij.
- Huff, tuáhtár-uv hirmástâlâi.
- Tääl mun tuálvum tuu siisâ váháš ááigán, sun eeđâi tálualmai.
Jiešalnees tot toovâi sunjin olssis-uv pyere.
Mut ij tuáhtárgin máttám autoääši tade eenâb čielgiđ. Tääl tot kuittâg lâi orostâm já oroi pisomin oovtâ saajeest, mii ihenis čielgiittâsâid toos talle jo lâi-uv.

Mut tuáhtár kuittâg siisâ monâdijnis kuovllistij auto siisâ. Tobbeen ij oinum kihheen. Mu ko sun lehâstij autouuvsâ, peeŋkâ alne kale oinui miinii immâšijd. Tobbeen lijjii ruuđah! Lastikruuđah! Tuáhtár Polaris toppij taid kietâsis já jurâttâlâi taid kuhháá suormâidis kooskâst.
- Komovuotâruuđah! sun iäpádâlâi.
Ruuđâin uáinojii galakseh já sodâsteijee komovuotâhuáđđooh.
- Amahân te ruuđáid láá teddilum teheliih huáđđooh, tuáhtár Polaris palijdij tálualmai ko laiđij taam siisâ.

Suoi ervidáin, et lappum komovuotâhuáđđookyevtis láin mahtnii pyecceiauto lappum tyehin.
- Mun tuálvum tuu váháš ááigán kähviviste sohvá oolâ vuoiŋâstiđ, sun pahudij tálualmai.
Kale sun jieš-uv tuubdâi tääl, et miinii immâšijd olgon lâi eskin sattum.

Já ko tuáhtár Polaris peesâi vuod pargovistásis, suu puhelin oppeet čuojâi. Taan tove suáittee lâi professor Puáhinävli. Suu uáppeeh lijjii jámálgâddâm já puáccám - tääl te koolgâi tállân puáttiđ! Já nuuvt Puáhinävli muštâlij vala moddijn saanijn luákkánâm seeinist, mii lâi ruápsááškuáttám imâšlávt, já nuuvt te luákkánâm pitáh lijjii paifakkist kirdeškuáttám pirrâpirrâ já kirdám sajasis puohrâkkân. Räigi seeinist lâi lappum. Mut ulmuuh lijjii suorgânâddâm já jámálgâddâm. Tuáhtár Polaris meridij vyelgiđ tohon jotelávt ambulans sáátust. Sun sooitij pyecceiauto vyeijee vala fárusis, já nuuvt suoi vuolgijn oovtâst. Já táálhân ambulans vuod juuđij, taan tove aaibâs muččâdávt.

Kyesih komovuođâst (3. loho)


III Mooduul ucâmin

1. Olgos pyecceiviäsust

Codex kaivai olgos já ihástâlâi. Sun smietâi, mondiet Mánudáást ij puáhtám leđe áimukerdi, nuuvt et Mánudáá alme-uv ličij lamaš siämmáá muččâd já čuovjâd. Eeči vuod ij orroom uáinimingin alme. Sust lijjii nubelágán jurduuh. Sun jurdâččij kirdemkapsel, mon koolgâi tállân kavnâđ! Vistig-uv tondiet et tobbeen lijjii salatteh, moh adeliččii sunnui lase vuoimijd, ko Enâmist happi lâi čuuvtij ereslágán. Jis suoi Codexáin iävá pesâččii jotelávt pááikán, suoi iävá ij innig vuáháduuččiigin mánudáá ässen. Mudoihân kale sunnust ij lam mihheen huápuid puurâdmáin - suoihân láin purâdâm muáddi oho tassaaš Eennâm rekinistmij mield. Mánudáásthân tarbâšij purrâmuš tuše ohtii mánuppaijeest. Nuuvt et čuávuváá peivipuurâdmân lijjii vala kyehti Eennâm oho. Nubbe pyeri suijâ lâi tot, et suoi kolgáin peessâđ massâd komovuotân. Koolgâi tiettiđ, lâi-uv kapsel vala kostnii kavnâmist já tom, lâi-uv tot čavos vâi koolgâi-uv tom mahtnii tivoškyettiđ. Já kapselist lâi eennâmpuállu, mii koolgâi sunnuu išediđ.

Eeči koijâdij Codexist:
- Finniiččij-uv tuu kietâtijmijn ohtâvuođâ Robonautân? Eeči jurdâččij robotkieđâ. Tallehân Robonaut puávtáččij pieijâđ joton kuhes robotkieđâ já ton peht komovuotvuájánij uuccâmsysteem.
- Tot lii kale šiev juurdâ, Codex movtáskij.
- Tun lah čeepib tast ko mun, eeči pahudij.

Codex smietâi mottoom ääigi jeđe eeđâi:
- Mun iiskâm, jieččân jiermitijmijn.
Suu jiermitijme lâi váhá tegu jiermipuhelin mut čuuvtij jiärmálub.
- Mun finniiččim talle tast tijmásân tiäđu. Já mudoi-uv tot puávtáččij macâttiđ ovdebáá tile tegu tot lâi. Nuuvt et munnust ličij vuod raakeet.

Já nuuvt Codex rosâškuođij. Signaal lâi aalgâst hiäju. Tijme uusâi já uusâi ige kavnâm maiden.
- Mun iiskâm vala nubenáál, Codex eeđâi.
- Puorijn luhhoin kieđáin finnee joton tiätumaašin, mii vuod uáiná kost rakkeet lii.
- Signaal lii hyeni, Codex palijdij. -Tot puátá nuuvt kukken.

Mut siđhes irâttem maŋa signaal liijká poođij! Tiijmest suoi oinijn čielgâsávt kapsel orroomsaje. Tot lâi kyevti kilomeetter keččin pyecceiviäsust, mottoom haalist. Tääl te koolgâi uáli jotelávt tohon peessâđ! Ličij älkkee čuávvuđ tiijme adelem ravvuid já tipteđ kártá ávusin monâdijn.

Codex iberdij pyereest eeji huápu. Sust-uv lâi jiešalnees huáppu pááikán. Sust lijjii Mánudáást skipáreh, já sii kuuvl sun halijdij, veik Eennâm lâi-uv nuuvt muččâd. Sun lâi kale koccáámis maŋa vuolgâttâm skipárijdis sajeviestâ já ton peht muštâlâm, kost suoi ejijnis láin.
- Ha-ha-ha, lâi mottoom suu skipárijn västidâm. Ij čielgâsávtkin oskom suu. Mut kii skipárijd tot lâi, tom Codex ij näävt kuhás puáhtám uáiniđ.

Codex mielâ teedij enâmustáá tot, et sun ij uáinám Perdix. Eidu suu Codex enâmustáá ahevušâi. Perdix lâi sunjin čuuvtij eenâb ko tuše kii peri nieidâid. Tast, lâi-uv sun ihástum Perdixân, sun ij lamaš aaibâs vises. Mut sun oskoi, et taat Eennâm mätki tovâččij Perdixân mottoommuđusii vaiguttâs. Tot puovtij vaiguttiđ kyevtináál. Sun tuáivui, et Perdix anaččij suu stuorrâ sáŋgárin já ruokkâdin taan määđhi maŋa. Mut nube tááhust Perdix saatij anneeđ Codex meiddei maailm viärráámus káigán já räigiuáivin. Mast tom tieđij. Nieidah lijjii motomin váhá ervidmettumeh.

- Kandâ, muoi kalgeen vala puurrâđ saalaatloostâid! eeči cuuvnâi Codex nievdâmist.
- Hmm, Codex mulijdij. Sun ij lam vises, išedii-uv saalaatloostah ollágin. Mut ij tain vissâ mihheen hyenes vaiguttâsâidgin lamaš eidu taan tiileest. Suoi kolgáin peessâđ juolgijdis oolâ já jotelávt maassâd komovuotân. Mast tom tieđij, jis veik tuáhtár Polaris já suu išedeijeeh liččii moinnii naalijn varâliih? Ustevlâš tot tuáhtár taan räi lâi kale lamaš. Mast tomgin tieđij, luáštáččij-uv sun sunnuu vyelgiđ.

Eeči kuáivui majemuid saalaatloostâid lumostis. Sun keigij Codexân oovtâ já vaaldij jieš loopâid.

- Luhhoost taah pottii fáárun! eeči ilodij.

Taan tove suoi njielâstáin loostâid čassijn. Siämmást suoi puovttijn vala ohtii leškiđ čääsi já uáiniđ maht tot kuulgâi vuáluskulij ige sodâstâmgin stuorrâ puljârin ááimun. Já nuuvt keevâi, et saalaatloostah adelii sunnui tállân naavcâid.

- Keejâ, mun puávtám čuážžuđ já väldiđ laavhijd, Codex rammui váháš áigáá keččin.

- Pyeri! Nuuvt mun-uv, eeči ilodij.

Já ko väzzim luhostuuškuođij ain pyerebeht, suoi vazâččáin pirrâ pyecceiviäsu viste. Tääl sunnust lâi paifakkist čuuvtij älkkeb vuoiŋâđ. Suoi láin vuáháduumin Enâmân! Codex vuoiŋâi kieŋâlávt siisâ já olgos . Sun orostij stuorrâ laasâ oovdân já ooinij, et tom puovtij lekkâđ. Nuuvtpa sun lehâstij tom. Suu njunán poođij imâšlâš opsâ. Monnii suujâ tiet sun vistig jurdâččij 67P-koomeet oopsâ, moos sun lâi eskin palij uápásmum. Jis Codex ličij tubdâm känemoonijd tegu olmooš Enâmist, sun ličij čielgim, et 67P-koomeet haajâ lâi tegu kuocâmonij haajâ. Mut ij sun lam kuássin kuocâmoonijd uáinámgin.

Mut taat haajâ Enâmist, mon sun tääl oopsij, lâi čuuvtij eresmuđusâš. Tot lâi arve opsâ. Mut arve Codex ij tiäđustkin tubdâm já tondiet sun ij haajâgin tubdâm. Komovuođâsthân ij kuássin arvam. Puoh ääših Enâmist lijjii ommâseh sunjin. Toos-uv sun kaartâi uuccâđ čielgiittâs, ko arvekuáškánjâšah kočâdii vuálos almeest. Moh lijjii "arvekuáškánjâšah"? Já maid merhâšij "vuálos"? Siämmáánáál toos, mondiet Enâmist oorvij já kost arve poođij.

Codex keejâi ain olgos já ihástâlâi. Tääl ferttij leđe Enâmist peivi ko lâi čuovvâd. Nuuvt Codex aainâs-uv arvâlij. Kukkeláá sun ooinij värivieltijd já täbbiláá kuhendâlâs tiŋgijd. Suu tiijme mield taid kuččuu muorrân. Tagareh iä komovuođâst šoddâm. Tobbeen lijjii tuše kraattereh já kovjâ, mast lâi meetaalhaajâ. Tääbbin kuácceeh lijjii pecimuorâin tegu suámáliih ruáhih te, já iimâš kale, tain lijjii ivneh ubâ ääigi. Mut lostâmuorâi tile lâi čuuvtij surgâdub. Toi loostah šoddii ohtii ivveest já kuocâgii ain masa jo siämmáá jotelávt. Já suámálumos lâi tot, et lostâikuocâgâmäigi hogâttâlâi puohâid keččâđ tien immâš. Ivnááhhân toh loostah tiäđust-uv lijjii já toin naalijn muččâdeh. Toos sun kaavnâi hävskis noomâ-uv: ruške. Já tääl tot äigi eidu lâi.

Codex halijdij tállân tiettiđ eenâb Tellusist. Tääl sun tieđij, et eres-uv planetijn lâi eellim! Já tom tiäđust-uv koolgâi peessâđ dokumentistiđ. Maht taah Eennâm huáđđooh ellii? Kost sij assii já magarijn viäsuin? Lijjii-uv sist-uv raketteh teikâ mottoom eres vuájáneh? Magareh uđheh sist lijjii? Codex tiätuniälgán ij orroom puátimin loppâ.

Mut eeči aalgij jo váhá huttoođ:
- Ovdilgo tuáhtár Polaris poođij maassâd, suoi kolgáin čápudiđ pyecceiviäsust!

Já várugávt suoi kuárŋoin pyecceiviäsu loonjâ ávus laasâ peht olgos. Sodâstem Enâmist ij mahten luhostum. Kapsel luusâ koolgâi tääl tállân peessâđ! Tast koolgâi finniđ vala kirdee raakeet!

Robonaut poorgâi pyereest pargoos já čaaitij sunde, kuus kulij Codexkyevtis eijijn kolgáin vyelgiđ.
- Tuohukulij, Codex čaaitij. Sun čaaitij máádás.



2. Suámáliih vuájáneh

Codex já suu eeči kejâdáin pirrâsis pyecceiviäsu šiljoost. Tääl te koolgâi meridiđ, maht rakkeet kuuvl koolgâi vyelgiđ. Codex tijme čujottij ain máádás. Asettes juolgijgijn väzzim ij luhostum nuuvt pyereest. Enâmist tiädduvyeimi väividij, ege sunnuu jyelgiteehih lamaš siämmáá nanoseh ko Eennâm ässein.

Codex kiddij huámášumes seiniroobdâst leijee steligân.
- Tie liččii tuolmâmpyeráh, luoihâtteen-uv muoi taid? sun eeđâi.

Pyeráh lijjii mudoi aaibâs siämmáámuđusiih ko komovuođâst-uv, mut ovttáin iäruttâssáin: táin pyeráin lâi čokkámstuálppu. Komovuođâst tom ij kuássin tarbâšâm. Čokkám ij mudoigin komovuođâst liččii luhostum stuálpu alne.

- Toh láá luuhâst, eeči eeđâi ko lâi tutkâm pyeráid váhá pyerebeht.
- Lukkâ ij lah mihheen vädisvuođâid, Codex västijdij já teddilij tijmásis.

Siämmást lukkâ lekkâsij muádi pyerást. Codex teddilij vala nube kerd tijmásis, já pyeráh monnii uđđâsist luukân.

- Mahtsun jis váldáččij tuoid čokkámstuálpuid luovâs? Codex iävtuttij.
- Toh pyeráh sättih leđe kiännii omâdâh, eeči pahudij já smietâi, ličij-uv liijká pyereeb tipteđ čokkámstuálpu leđe sajestis. Toos lâi vissásávt miinii suujâid, et pyeráin lâi tääbbin čokkámstuálppu.
- Naa, iän muoi talle vääldi taid, Codex meridij.
- Tuođee liččii kale mučis šleđgâpyeráh, sun čujottij.

Eeči ooinij meetaalvuájáán kukkeláá pyecceiviäsu šiljoost. Ton siijđost luuvâi "Pyecceiauto".
- Mutâ muoihân láán vala váhá tego pyecceeh, ko muoi láán lamaš pyecceiviäsust, eeči meridij.
- Njuškiiba sáátun, sun kočoi kaandâs.

Nuuvt suoi nááđoin pyecceiauto kuuvl já pajanáin toos. Ton uuvsah lijjii áávus. Eeči čokánij vyeijee sajan.
- Taatpa lii-uv eromâš vuájáán, sun mieđettij já usâstâlâi, moin naalijn tom koolgâi finniđ joton.

Viijmâg sun kaavnâi jotonpieijâmpuálu. Tast koolgâi teddiliđ, já nuuvt te moottor kevâškuođij. Čovduuh uáinojii tast paaldâst.
- Jotá-uvsun taat vuájáán tego rakkeet? eeči smietâi mut iäpádâlâi kale. Tot ij lamaš rakkeet hámásâškin.

Codex vuod roosâi tijmijnis:
- Eeči, taam vuájáán kočodeh tääbbin auton.
- Jáháh, eeči movtáskij.
- Já mušte, et tääbbin lii uálgispeln já čižeppeln, moh komovuođâst váiluh! Tääbbin kalga vyeijiđ uálgispeln.
- Takkâ kandâ, kijttoseh! eeči eeđâi.

Mut eeči ij lam ollágin hárjánâm autoin vyejimân ige máttám kevttiđ muulsânijd. Rakkeet kale lâi ain automaatlâš. Nuuvtpa sun keevtij autost eidu tom muulsân, mii tast eidu talle lâi alne. Tot lâi oovtiš, nuuvt et auto ij nuuvtkin jotelávt jottáám. Sun ij teddilâm juhhoost ollágin. Tondiet auto cancostij motomijd meetterijd ovdâskulij jeđe čaaskâi toos.

- Taatpa lii suámálâš sáttu, eeči huhkádij já starttai auto uđđâsist.
- Luuvâba tun, et magareh taah kulmâ tuolmân tääbbin vyellin láá, sun koijâdij Codexist, ko sun iäpádâlâi, et váddu lâi tobbeen.

Já Codex luuvâi:
- Uálgispeln lii kaasu. Tast ko tuolmâst te auto lasseet liävtu.
- Koskâmus lii koossân. Tast ko tuolmâst te auto ooroost.
- Aaibâs čižeppeln lii jukko. Juhhoost ko tuolmâst te talle puáhtá muulsânijd mutteđ. Já sun keejâi vala, kogo muulsâneh lijjii.
- Toh láá taan stáágu tyehin, Codex čielgij já čaaitij stáágun.
- Jáháh, váhá tego rakkeet stivrimstággu, eeči arvâlij já smietâi, maht tot lâigin ko lijjii čižeppeln já uálgispeln. Kost tohkis sundeh lijjii?

Rakkeetkirden eeči lâi kale maailm čepimus mut autovyeijen sun lâi čyerbis hárjuttâllee. Mut ko sun irâttij, sun liijká finnij muulsânijd moinnii naalijn toimâđ. Auto ij kuittâg tottâlâm aaibâs tego eeči lâi halijdiđ. Tot njuskoi já cancoi uáli jo suámálávt pyecceiviäsu luodâ mield váldumaađij oolâ. Ige sun mahten korrâsávt vuáijám. Kuuloold mätki kuittâg ovdánij.
- Te, jorgeet tyebbin čuávuváá ratkuuttuvvâst čižeppel! Codex kočoi.

Eeči ij tiättám, maht sunde koolgâi čäittiđ autoin. Sun ij tiättám puoh stááguid. Ige sun valagin muštám, mii lâi čižeppeln. Codex muštottij suu. Sun lehâstij auto laasâ, uuigâi kieđâs olgos já čaaitij jorgettemsunde kieđâinis, kuhás káátu oolâ. Tääl auto jorgettij čižeppel.

Codex teddilij monnii puálust, já talle kulluuškuođij hirmos larmâ - suullân siämmáámuđusâš ko eskin lâi lamaš sunnuu rakettist enâmân kirdedijn.

- Vuoih, ij oppeed! eeči párgádij.
- Kuus te taat vuájáán munnuu täälgis tuálvuškuát? eeči hirmástâlâi.

Mut auto vuojij ovdâskulij tego táválávt-uv, tuš piilih njurgon.

Luodâ oolâ ittii eres-uv siämmáámuđusiih vuájáneh, mut toh iä larmâdâm mahten, pic vuoijii tuše. Toh adelii ustevlávt luodâ sunnuu larmâdeijee vuájánân mut vyeijeeh keččii kale suámálávt.
- Taat ferttee leđe mahtnii spesiaalvuájáán ko taat lii pyecceiauto, eeči smietâi. Kalehân komovuođâst-uv pyecceid jođettii mut iä kuássin taanhámásijgijn vuájánijgijn.

Eeči molsoi muulsânijd čyerbiht, já auto njuškoi já tuárgistij. Ige eeči tastkin tiättám, mon peln luodâ sun koolgâi vyeijiđ.
- Uusâ tun vala tijmestâd vyeijimpele luodâst, sun kočoi Codex ko vájáldutij tom-uv.

Mut tom ij tarbâšâmgin uuccâđ. Sun ooinij ovddiibeln mottoom eres vuájáán vyejimin ovddiibeln. Tot lâi ulmui uáinust uálgispeln luodâ. Nuuvtpa eeči-uv poorgâi siämmáánáál. Já toin naalijn jieijâs tieđehánnáá sun vuojij olmâ peln luodâ. Mut liijká suu njuškoo já canccoo vyeijimstijlâ lâi uáli jo epitáválâš uáinus.
- Te čuávuváá ratkuuttuvvâst muoi kalgeen jorgettiđ uálgispel, Codex ravvij ko luuvâi kártá.
- Uálgispel? eeči imâštâlâi.

Sundemerkkâ ij valagin kavnum.
- Leehâst tun laasâ já čääiti kieđâinâd sunde! sun ravvij Codex.

Codex vuod leehâi jieijâs pele laasâ já uuigâi kieđâs olgos.
- Kale tánávt-uv mooduul kuuvl piäsá, eeči ilodij.

Siämmáá ääigi Codex lâi kavnâm mottoom puálu, moin larmâdem čaaskâi. Eeči lâi hiälputtum. Sun ij halijdâm innig oovtâgin lasepäärti moingin vuájánáin!

Mottoom čyeđe meetter njuškom maŋa auto poođij stuorrâ šiiljon.

- Vyeje tuon rakânâs kiäčán! Codex ravvij eejis.

Já eeči stivrij auto tohokulij.
- Ooroost taas! Codex eeđâi sunjin.

Eeči kale iiskâi orostittiđ auto, mut tot ij luhostumgin nuuvt pyereest. Sun teddilij vahâgâsâst kaasutuolmâmist ige kosânist! Auto tiäđust-uv hurgettij ovdâskulij.

- Išediđ! eeči huuihij.
- Orostit! Codex čuorvij.

Auto orostij jiešmeidlist ko tot puŋkkái rakânâs siäinán. Siämmást seeinist luákkánij stuorrâ pittá.
- Vuoi ij, eeči hirmástâlâi.
- Maht tunjin keevâi? eeči koijâdij kandâstis.
- I- ij mahten, Codex pahudij já tuše keejâi, et suu tiijmán ij lam keevvâm mahten.

Eeči-uv lâi aaibâs oornigist - nuuvt oornigist ko kyevti suoččâm maŋa jo puovtij leđe.
Suoi kuohtuuh smiettáin, et taat suoččâm sulâstitij sunnuu siäivum Eennâm asan. Tot tubdui aaibâs siämmáá korâsin.

Tääl te suoi kolgáin peessâđ autost olgos! Mut tot ij lamaškin nuuvt älkkee. Siäinánvyeijim keežild pyecceiauto ovdâuuvsah iä lekkâsâm.

Auto njune lâi ružâgâm já kuohtuuh ovdâuuvsah lijjii punjâgâm. Vyeijee uksâ lekkâsij tuše ucánjáhháá, já sátulii peln ovdâuksâ ij lekkâsâm ollágin. Uálgispele ružže lâi viärráb ko čižeppele. Codex pulttâsij tyehipeeŋkâ oolâ já tobbeen läädist pyecceesapilâsâi oolâ já toin naalijn peesâi pyecceiauto monnjâuuvsâ kuuvl. Sun lehâstij tom. Eeči ruotâi suu maajeeld.

Tääl koolgâi kale jotelávt peittâdâttâđ kuusnii! Amahân te kiinii forgâ puáđáččij olgos keččâđ tággáár puŋkkâs?
Siämmást suoi oinijn, et auto njunán lijjii ittáám viehâlágán juárŋih.
- Vuoihân komovuođâ kuulhijdmeh, eeči palijdij.
- Muu tiijme mield munnuu kapsel lii tyebbin siste, Codex čaaitij siämmást ko čuávuškuođij pálgá aldemui miestui tuáhá mut liijká orostij já vuordij eejis.


Eeči čuážui vala šiljoost rakânâsviste paaldâst já juuđij várugávt pirrâ pyecceiauto. Sun huámášij vala lase puohlágán repčuumijd. Sun suorgânij já smietâi, moin naalijn taidgis koolgâi tivvoođ. Mut Codexist lâi toos šiev iävtuttâs. Sun almottij:
- Eeči, tiäđáh-uv! Mun lam eidu finnim pyereeb ohtâvuođâ robotkietân! Tääl muoi pyehteen komovuottiättur peht olášuttiđ tábáhtuumijd jorgoppelij!
- Jáá, naa --, eeči algâttij, mut movtáskâm kandâ joođhij:
- Eeči, jis mun ohjelmistám tiätumaašin nuuvt et muoi macâtteen pyecceiauto tien nube šiiljon? Talle vala ton verd et tot šadda aaibâs ovddii tilásis?
- Na pargeen nuuvt, kandâ! Pargeen nuuvt! Tot lii šiev čuávdus kale.

Já siämmást ko suoi nááđoin kukkeláá, Codex rosâdij ain kietâtijmijnis.
- Te, tääl tot luhostui! Codex ilodij.
- Hirmâd pyeri, eeči movtáskij.

Codex ohjelmistem tuođâi-uv išedij! Pyecceiauto starttai jiešmeidlist uđđâsist.

- Hei, vyerdlist! eeči huikkái.

Suu mielâst oroi unohâssân uáiniđ nuuvt cuovkkânâm auto. Sun kuáivui lumostis motomijd komovuotâšlaantijd já piejâi taid stivrejeijee stoovli oolâ sajanmáksun. Koolgâihân ucánjihhii lááigu mäksiđ auto luoihâtmist. Já ko sun lâi tom porgâm, sun lâi moinnii naalijn hiälputtum. Mut ijhân sun tiäđustkin puáhtám leđe vises tast, et tohhejii-uv siämmááh šlaantih máksun meiddei Enâmist. Ránnjágaalaaks várás ain koolgâi lonottiđ ruuđâ, já tot lâi mottoomnáál váiváá. Majemustáá stuorrâ lonottum summe lâi lamaš uđđâ rakkeet uástim ohtâvuođâst.

Já ko sun lâi pieijâm ruuđâid sajanmáksun, sun peškâlij pyecceiauto uuvsâ kiddâ. Codex teddilij kietâtijmásis, já nuuvt te auto kevâškuođij. Tot vuojij vistig tyebbiláá jeđe jurgâlâdâi. Siämmáánáál ko puáđidijn-uv, tot vuojij njuškon. Tot cancoi mottoom máđháá jeđe vuod orostij.
- Jáhá, taat ij aaibâs tievâslávt toimâmgin, Codex pahudij já piejâi tiätumašinis uđđâsist joton.

Já talle kale tábáhtuuškuođij. Pyecceiauto starttai jiešmeidlist vala uđđâsist jeđe cancoškuođij luodâ mield pyecceiviäsu kulij. Tot moonâi hitásávt mut vissásávt. Forgâ tot lappui uáinusist.
- Na tääl tot moonâi, eeči šuáhkádij já lâi tutâvâš.
Suoi Codexáin kuuláin auto larmâdâs njuorgomin.
- Vuoih! eeči hirmástui já smietâi jo, monâččij-uv taan larmâdâs keežild miinii aašijd puástud. Mut nuuvt ij orroom taan tove kevâmin.

Viäsu nurkke kale paasij taggaar tilásis ko paasij - ton tivvoom lâi sierâ kolgâđ ohjelmistiđ. Tom Codex ij eidu taan tove lam šoddâm jurdâččiđ. Já nuuvtpa sun rosâškuođij nubbijn ohjelmistmáin, main puovtij nurhegis tivoškyettiđ.

Mut nurhe tivomân ij lamaškin äigi. Paifakkist suoi kuuláin, et Eennâm huáđđooh puáđeškuottii šiiljon.



3. Mooduul kuuvl


-Kogobeht tot poŋkkái? puárásub huáđđoo omâttâlâi.
- Tääbbin kostnii tot jienâ kullui, kiinii nuorâbijd västidij sunjin.

Mut puárásub Eennâm ässee ij orroom kulâmin ige reagistmin ko sun siämmást tuuđhâi já kejâdij pirrâsis nuuvt intensiivlávt.
- Professor Puáhinävli! nuorâb huáđđoo kočoi.
- Jáá, hmm--. Maid?

Já nuorâb huáđđoo kiärdui vástadâsâs.
- Jáá, te pyeri! Tyebbin vâi? Na tallehân mij moonnâp tohongis tutkâđ, professor meridij.

Eeči culijdij Codexân:
- Professor Puáhinävli! Tie sun lii! Susthân tot Eennâm tuáhtár sáárnui-uv! Tääl muoi láán aaibâs olmâ saajeest!

Codex culáiditij:
 Lii-uvsun tot professor kiinii vijses huáđdoid? Sun vissásávt kale tiätá, kost munnuu kapsel lii! Manneen-uv koijâdiđ sust?

Eeči iäpádâlâi:
- Oroba vistig! Smietteen váhá!

Professor Puáhinävli moonâi eres huáđđoigijn táálu nurhe tutkâđ. Sun pallâguođij:
- Vuoihân maailm stuárráámuuh meteoriiteh! Tääbbinhân lii masa jo räigi seeinist! Stuorrâ pittá seeinist lii luákkánâm!

Seinipitáh lijjii ain enâmist. Professor komárdui taid tutkâđ:
- Kávnoo-uvsun tääbbin kooskâst kostnii meteoriit? Vâi lii-uvsun tääbbin tábáhtum miinii eres luhottesvuođâid?

Siämmáá ääigi Codex lâi kiergânâm ohjelmistmist. Luákkánâm seini paifakkist ruápsááškuođij, já siämmást kullui váhá suámálâš njurgomjienâ. Tastoo enâmist leijee seinipitáh kirdâččii sajasis, ohtâ nube maŋa. Professor keejâi uáppeidiskijn imâštâlân, já sij illá uskuu čolmijdis.

- Vuoih! Išediđ! uáppeeh huhkádellii já koijâdii professorist, mii immâšijd tobbeen tábáhtui.

Professor lâi masa jo vises, et taat ferttij leđe miinii peinijáid, teikâ ucemustáá miinii suámálijd naharijd.
- Mun illáeleškuáđám, uáppeeh väidiškuottii vuáruttuvâi já jámálgâddii, kyeimi kyeimis maŋa.

Professor Puáhinävli ij nuuvtkin suorgânâm ruápsájeijee seeinist pic uáppeidis hyenes niärváin.
- Tij kustoo kolgâvetteđ hárjániđ vuáimálub tiettuutohâmân, sun palijdij jeđe vuolgij siisâ suáittiđ pyecceiviäsun.

Sun halijdij, et Tuáhtár Polaris puáđáččij keččâđ suu jámálgâddâm uáppeid. Mut tego táválávt, professor Puáhinävli lâi läpittâm puhelimis. Sun vuolgij siisâ viežžâđ tom. Sun mulijdij ohtuunis:
- Tot kale vissâ lii pááccám laboratorio peevdi oolâ.

Já siämmáá ääigi nurhe tyehin Codexkyevtis eijijn oinijn čiččâm jámálgâddâm uápped já oovtâ siisâ láppojeijee professor.
- Jieh-uvgs tun puáhtám tain konstáin vyerdilistiđ? eeči culáiditij Codexân.
- Addâgâs, mut roobootkietâ tuáimá vala váhá jieijâs aigijn, Codex västidij.
- Ij aaibâs reaalääigist, naa, eeči huhkádij. Sun-uv lâi jierestum seeini uáinojeijee tivomist.

Mut eeči ooinij tast siämmást meiddei máhđulâšvuođâ:
- Tääl! Tääl te muoi pesseen jotelávt mooduul kuuvl! Puáđi, jotelávt, sun avžui kaandâs.

Suoi kuovllistáin laasâst siisâ maašinhaalin. Mooduul oinui lemin tobbeen! Tot lâi vala monnjâkááry alne, nuuvt et tot lâi eskin palij tolvum tohon. Ige siste lamaš vala kihheen. Jieijâs tijmijn Codex lehâstij maašinhaali uuvsâ. Mooduul lâi tääl aaibâs sunnuu ooláádmuddoost! Täälhân puohâin lâi eeti ko uáppeeh lijjii jámálgâm, nuuvt et tääl ličij kuittâg mottoom muudon ráávhu maašinhaalist. Já sii iše kale tommittáá ájáničij. Suoi nááđoin siisâ maašinhaalin. Tot lâi hirmâd styeres, nuuvt et tohon ličij älkkee čiehâdâttâđ-uv, jis taggaar tárbu iđáččij.

- Tääl jotelávt modulân! eeči ravvij.
Luhhoost ton luŋkká lâi áávus.
- Muoi kalgeen teddiliđ eennâmpuálust! Tääl kalga vuolgâttiđ etisignaal! Tegu morse-alfabeet!

Já Codex teddilij eennâmpuálust - taan tove ton tuoivust et kiinii kostnii sunnuu eđe kulâččij já et suoi eijijn pesâččáin jotelávt päikkimáátkán. Eennâmpuálu čuovâ šliäđguškuođij. Forgâ škájánist kulluuškuođij vistig šuuđám já ton maŋa visásmittem:
- Piäluštem Enâmist aktivistum!
- Piälustem Enâmist aktivistum!

Codex tiijmán poođij tiätu, et Robonaut lâi porgâškuáttám. Tot lâi ucâmin ravvuid rakkeet huksiimân. Toh vuolgâttuuččii forgâ siäivumkapsel tiätumašinân.

Taat puoh adelij Codexân já suu iäčán tuoivuu. Amahân te suoi motomingin, mahtniigin pesâččáin pááikán.

Já čuávuvâš pargon sunnust lâi salattij uuccâm. Mut paifakkist eeči muuštij, et salatteh lijjii-uv vyerkkejum njunemodulân, mii lâi koččâm sáátust já tuššâm.
- Vuoi sotepittá, eeči tuikkodij.
Mut ko sun tuuđhâi mooduul lättee, sun ooinij, et Codex lâi kočâttâm muáddi loostâ lättei, vissâ vahâgâsâst. Tot lâi positiivlâš äšši. Mudoi suoi kartâččáin vala uđđâsist tuáhtár Polaris äššigâssân.